Angerlo was jarenlang een eigen gemeente. Met een boerderij als gemeentehuis. Maar of veel mensen dat laatste nog weten…
In 1811 wordt het dorp Angerlo een ‘mairie’, oftewel een eigen gemeente. Mairie is een Frans woord voor stadhuis. Tot de nieuwe, zelfstandige gemeente behoren de dorpen Angerlo, Bahr, Bevermeer, Bingerden, Giesbeek en Lathum. De nieuwbakken gemeente heeft nu ook een eigen vergaderruimte nodig en huurt daarom een gedeelte van boerderij Kroonestein aan de Bingerdenseweg 10.
De boerderij hoort bij landgoed Bingerden en ligt aan de doorgaande weg van Doesburg naar Westervoort. Voor het gebruik van de ruimte in de boerderij betaalt de gemeente jaarlijks vijftig gulden huur. Een paar jaar later besluit de eigenaar van landgoed Bingerden om de ruimte kosteloos ter beschikking te stellen. Deze wordt gebruikt voor vergaderingen van de gemeenteraad en de schout. Verder wordt hier het gemeentelijk archief bewaard en is het waarschijnlijk dat de boerderij tevens is gebruikt om huwelijken te sluiten.
Rond 1845 wordt het gemeentehuis verplaatst naar boerderij Klein Bingerden. Ook dit pand is in bezit van het landgoed Bingerden. De boerderij, gelegen aan de andere kant van de dijk (Bingerdenseweg 15), wordt dan al gebruikt door tapperij ‘t Wapen van Bingerden’. Later komt er een herberg (pension) bij. De gemeentesecretarie krijgt de beschikking over twee kamers. In 1885 wordt de boerderij grondig verbouwd om de gemeentesecretarie meer plaats te bieden. Het grootste deel van het pand blijft echter in gebruik bij tapper Wouter Jansen als café. In de ogen van het gemeentebestuur blijft het onderkomen daarom aan de krappe kant.
Nieuwbouw
Het gemeentebestuur is in de volgende jaren dringend toe aan een gemeentehuis met meer ruimte. In 1912 krijgt zij toestemming om boerderij Klein Bingerden af te breken en op die plek een nieuw gemeentehuis te bouwen. Architect W. Honing uit Velp krijgt de opdracht voor de bouw. Op 20 januari 1913 wordt het nieuwe gemeentehuis geopend. De bouw heeft nog geen 15.000 gulden gekost.
Het nieuwe gemeentehuis blijft ook onderdak bieden aan café en pension: het rechterdeel is ‘gemeentehuis Angerlo’, het linkerdeel ‘café-pension ’t Wapen van Bingerden’. De uitspanning doet echter geen goede zaken. Het pand ligt behoorlijk afgelegen en in het erfpachtcontract staat dat er geen sterke drank meer mag worden geschonken. De herberg wordt daardoor meer een koffiehuis. Drie achtereenvolgende pachters weten de uitspanning niet draaiende te houden. In 1942 wordt besloten om het pand alleen nog als gemeentehuis te gebruiken. De voormalige gelagkamer wordt aangepast en ingericht als raadzaal. In de woonruimte van de herbergier woont voortaan de gemeentebode met zijn gezin.
Oorlog
De Tweede Wereldoorlog laat ook in Angerlo zijn sporen na. Op 10 oktober 1944 vordert ‘Organisation Todt’, een Duitse bouwmaatschappij, het gemeentehuis. Deze maatschappij is bezig met spitwerkzaamheden langs de IJssel. Het gemeentebestuur wijkt noodgedwongen uit naar Kroonestein, de boerderij waarin zij is begonnen. Na de bevrijding blijkt het gemeentehuis beschadigd en het meubilair verdwenen. Na een grote verbouwing wordt het pand in 1949 weer volledig in gebruik genomen. Tot 2005, als Angerlo wordt samengevoegd met Zevenaar en het gemeentelijk monument zijn functie kwijtraakt. Het pand is echter door zijn gevelopschrift ‘Gemeentehuis Angerlo’ nog altijd als zodanig herkenbaar.
Irma de Theije
Boerderij Klein Bingerden, gemeentehuis Angerlo 1845-1912
Reproductie van ansichtkaart van nieuw gemeentehuis Angerlo ca.1913
Foto’s: Kunstwerk! Liemers Museum
Bronnen: Kunstwerk! Liemers Museum
Echtpaar Assendorp, beheerders landgoed Bingerden en heer Breure, lid CVZ
www.plaatsengids.nl
Deze serie is een initiatief van De Liemers Helemaal Goed. Met medewerking van Kunstwerk! Liemers Museum en gesteund door Leven in de Liemers en het Prins Bernhard Fonds. Via vlogs en verhalen geven we op deze wijze een gezicht aan de geschiedenis van de Liemers.
