Geschiedenis weer zichtbaar en beleefbaar maken met innovatieve technieken, dat is het doel van het project Bakens dat door het Cultuur- en Erfgoedpact van de Liemers is ontwikkeld. Deze week zijn daarin weer mooie stappen gezet. Een team van de bedrijven ArcheoPro en Tijdlab is met behulp van geofysische meet methoden op zoek gegaan naar de verborgen resten van het buurtschap Leuffen, dat vlakbij Groessen weggespoeld werd door een grote dijkdoorbaak in 1799. Van de 19 huizen die er stonden, bleven er 4 gespaard.

Al sinds de aanleg van de dijk in de 12^e eeuw is het zelfvoorzienend buurtschap Leuffen in strijd met het water. De dijk werd continue verhoogd om het water van de Oude Rijn te weren. Het dorp bestond uit 19 huizen die aan twee straten lagen. De dijk is in totaal drie keer doorgebroken waarbij kolken en waaien ontstonden. In de nacht van 4 op 5 februari 1799 sloeg het noodlot toe en brak de dijk voor de derde keer door over een afstand van 200 meter. De rivier nam veel grond mee en spoelde over de huizen heen. Het buurtschap Leuffen werd niet zozeer verzwolgen door het water, maar kwam buitendijks te liggen. Hierdoor stonden de huizen voor een groot deel in het water. De bewoners hebben de bruikbare materialen uit de huizen gesloopt waarmee ze elders nieuwe woningen hebben gebouwd. Van de 19 huizen die achter de dijk lagen in het buurtschap Leuffen, bleven er 4 gespaard. Deze gespaarde huizen lagen binnendijks.

Projectleider Bibi Bodegom van het Cultuur- en Erfgoedpact van de Liemers vertelt: “De strijd tegen het water is een eeuwenoud thema in de Liemers. We willen heel graag laten zien hoe het buurtschap Leuffen eruit gezien moet hebben. Zodat inwoners en bezoekers van de Liemers de interessante geschiedenis van deze mooie regio leren kennen. De resultaten van dit bodemonderzoek worden daarvoor gebruikt en op een vernieuwende manier verbeeld. Misschien kunnen we ook nog verhalen ophalen van nazaten van mensen die hier vroeger gewoond hebben.”

Tegenwoordig is van de verdwenen huizen niets meer te zien en daar wil het project Bakens graag verandering in brengen. Omdat het gebied waar de huizen stonden, tegenwoordig Natura2000 gebied is, wordt er zorgvuldig omgesprongen met de flora en fauna. Zomaar iets bouwen of in de grond graven mag hier niet. Vandaar dat er met speciale apparatuur gezocht is naar resten van de huizen in de bodem, waarbij de bodem en de natuur niet verstoord worden. De bij het project betrokken bureaus zijn jonge enthousiaste professionals uit de archeologie. Archeopro is specialist in o.a. geofysisch onderzoek en Tijdlab brengt vol passie het verleden tot leven met nieuwe technieken. Rob van Haarlem, projectleider van Tijdlab is mega-enthousiast: “Na anderhalve dag werken hebben we al meer dan een miljoen metingen gedaan. We hebben mogelijk zelfs één van de drie dijkdoorbraken teruggevonden in de sporen van de grond! We denken ook meer details van de huizen te hebben gevonden.”

Naar verwachting kan met behulp van de metingen de exacte locatie van de verdwenen huizen worden bepaald en kan er meer worden verteld over de nog aanwezige resten. De informatie die is opgehaald met de grondradar zal gebruikt worden als basis voor het ontwikkelen van een precieze plattegrond en 3D modellen van de verdwenen huizen van het buurtschap Leuffen. Samen met informatie over het materiaal van de verdwenen huizen uit historisch bronnen onderzoek, kan er een heel nauwkeurig beeld gegeven worden hoe het buurtschap er vroeger uit gezien moet hebben. Dat zal worden gebruikt om zichtbaar te maken voor inwoners en bezoekers van de Liemers hoe het buurtschap Leuffen er vroeger uitzag.

Het project ‘Bakens is een project van het Cultuur- en Erfgoedpact van de Liemers, dat zoveel mogelijk mensen in de Liemers in aanraking wil brengen met het mooie erfgoed, de kunst en cultuur van de regio. Het Cultuur- en Erfgoedapct van de Liemers wordt mogelijk gemaakt door bijdragen van de Gemeente Westervoort, Gemeente Duiven, Gemeente Zevenaar en de Provincie Gelderland.

ZUTPHEN – De provincie Gelderland heeft een sprookjesachtige geschiedenis, maar deze is nauwelijks bekend bij de inwoners. Op school leren kinderen over de VOC en de Gouden Eeuw in Amsterdam, Leiden en Delft, maar wat er in Zutphen, Nijmegen of Groenlo gebeurde, blijft onbelicht. Een lespakket over de Gelderse geschiedenis gaat daar verandering in brengen! Centraal in het lespakket staat het stripboek Ridders van Gelre en Ons Verloren Hertogdom. Iedere basisschool in Gelderland krijgt het stripboek met het lespakket na de herfstvakantie gratis opgestuurd.

Het stripboek en het lespakket zijn een initiatief van de stichting Cultuur en Erfgoedlab in Zutphen. Directeur Bibi Bodegom is blij dat zij kan bijdragen aan het verspreiden van kennis over de Gelderse geschiedenis. “Ik ben enorm geïnteresseerd in geschiedenis en erfgoed, maar over de rijke geschiedenis van Gelderland wist ik eigenlijk nog maar weinig. De Gouden Eeuw van Zutphen was bijvoorbeeld in de middeleeuwen. Dat verklaart alle prachtige gebouwen die we nog steeds zien in de binnenstad. Ook ík heb veel geleerd van het stripboek en het lespakket.”

Het idee voor het stripboek over de Gelderse geschiedenis ontstond bij Bas Steman en René Arendsen, beter bekend als de Ridders van Gelre van Omroep Gelderland. In mei 2019 verscheen het stripboek in het Nederlands én in het Duits. Ridder Bas verklaart: “De oorsprong van de provincie Gelderland ligt in een regio die nu bij Duitsland hoort. Daar ontstond het graafschap en latere hertogdom Gelre. In de stad Geldern en omgeving voelen de inwoners zich echte Gelderlanders. Daarom krijgen ook alle basisscholen in die regio het stripboek, maar dan in het Duits.”

Het heeft even geduurd voordat het stripboek met het lespakket naar de scholen kon worden gestuurd. We waren dat eigenlijk veel eerder van plan, legt Ridder René uit. “De volledige lockdown in het voorjaar gooide echter roet in het eten. Gelukkig blijven de scholen nu gewoon open. Dat betekent dat we het stripboek en het lespakket eindelijk op alle basisscholen in Gelre kunnen verspreiden.”

Het lespakket over de Gelderse geschiedenis is leerzaam én leuk. Leerlingen gaan met allerlei vragen en opdrachten vooral zelf aan de slag. Veel antwoorden zijn te vinden in het stripboek en er zijn ook speciale geanimeerde filmpjes gemaakt die de leerlingen als introductie kijken. Bibi Bodegom is trots op het resultaat. “Het is echt een mooi lespakket geworden. Leerzaam, interactief en leuk.” Het lespakket is bedoeld voor de groepen 6, 7 en 8. Groep 6 van de J.F. Kennedyschool in Zutphen neemt op maandagochtend 26 oktober om 09.00 uur het eerste exemplaar in ontvangst. Daarna worden lespakket en stripboek naar alle scholen in het Duitse en Nederlandse Gelderland verspreid.