Willem Franck is bezig met een bijzonder project. Een project dat zorgvuldig en met veel geduld moet worden uitgevoerd. Want het gaat over mensen. Joodse mensen die in Zevenaar leefden rond de Tweede Wereldoorlog.
Voor de oorlog woonden er 49 Joden in Zevenaar. Jong en oud, sommigen bekend en beroemd, anderen gewoon, zoals jij en ik. Ze maakten deel uit van de samenleving in Zevenaar en hadden een winkel of werkten bij een bedrijf. De kinderen gingen naar school en speelden buiten met de kinderen in de buurt.
Maar de nazi’s in Duitsland hadden het plan om alle Joden in de wereld te vermoorden. Ook die in Zevenaar. Dus toen de Duitsers in mei 1940 Nederland binnenvielen, waren de Joden op hun hoede. Zij die de mogelijkheid hadden vertrokken naar Engeland en naar Amerika. Maar de meesten wilden dat niet, want hier hadden ze hun huis en hun bestaan. Sommigen doken daarom onder. Ze verstopten zich, zodat de Duitsers ze niet konden vinden. Maar vaak lukte dat niet. Ze werden verraden, ontdekt en afgevoerd naar een vernietigingskamp. Na de oorlog, waren er nog maar veertien Joden in Zevenaar.
Synagoge Grietsestraat
In de Grietsestraat stond een synagoge. Een tegel met tekst herinnert hier aan. Bij een bombardement in februari 1945 werden de synagoge en de huizen eromheen volledig verwoest.
Na de oorlog zijn er veel boeken en artikelen geschreven over wat er gebeurd is tijdens de Tweede Wereldoorlog. Er is veel onderzocht en verzameld. Willem Franck hoorde van zijn ouders en andere mensen veel verhalen over die tijd. Verhalen die gingen over gewone mensen die ongewone dingen meemaakten. Er zijn meer van dat soort verhalen, van mensen die het zelf hebben meegemaakt en van mensen die het van hun gehoord hebben.
Willem Franck ging op zoek naar de verhalen van Joodse families die hier leefden. De eersten die hij terugvond, waren twee vrouwen die in 1939 geboren zijn. Daarom heet het project waar hij mee bezig is ‘de meisjes van ‘39’. Eén van die meisjes is de dochter van Abraham Goud, de laatste voorganger van de Zevenaarse synagoge. Die ‘meisjes’ zijn inmiddels bijna tachtig jaar. Willem Franck benadert zoveel mogelijk mensen uit die tijd. Mensen die zelf zaten ondergedoken of onderduikers in huis hebben gehad. Of die daar de verhalen over hebben gehoord.
Die mensen brengt Willem bij elkaar om over hun ervaringen te praten. Daar worden ook jongeren bij betrokken. Middelbare scholieren die meedoen met het gesprek en vragen kunnen stellen. Die gesprekken over het verleden zijn voor de jongeren de basis voor het schrijven van verhalen.
De beste verhalen worden bekroond en gebundeld. De geluidsopnamen worden opgeslagen en bewaard. Hiermee worden een paar belangrijke doelstellingen bereikt: de verhalen van de mensen worden opgeschreven en bewaard en jongeren horen zelf welke verschrikkingen Joden hebben meegemaakt. Nu kunnen ook zij het ook doorvertellen, aan hun kinderen en kleinkinderen, waarmee de herinnering blijft leven!
Mensen, die de oorlog bewust hebben meegemaakt, uit de direct naoorlogse generatie stammen of geïnteresseerde scholieren kunnen zich melden bij Willem Franck via info@franckly.com of via tel. 06-53546468.
Tekst: Peter Donker
Deze serie is een initiatief van De Liemers Helemaal Goed. Met medewerking van Kunstwerk! Liemers Museum en gesteund door Rabobank Arnhem en Omstreken. Via vlogs en verhalen geven we op deze wijze een gezicht aan de geschiedenis van de Liemers. Foto’s: Kunstwerk! Liemers Museum.
Bekijk ook de vlogs uit de serie de Schatkamer van de Liemers op: https://www.youtube.com/channel/UCfY0IVoMAVH98zNd2R8hwUw
FOTO – Abraham Goud, de laatste voorganger van de Zevenaarse synagoge.
FOTO – In de Grietsestraat stond de synagoge.
