Begin jaren zeventig start een grootschalige zandwinning in de Liemers, eerst in de Lathumse waard, daarna in de Vaalwaard aan een IJsselbocht bij Giesbeek. Behalve zand en grind halen de baggerwerkzaamheden ook een stuk historie naar boven. De krachtige zandzuiger zuigt letterlijk het Liemers verleden uit het water.
Zand en grind worden nat gewonnen. Aan de drijvende zuig-perspomp zit een pijp die in het water steekt. De pomp zuigt het spul naar boven en perst het door de pijp. Een ‘stenenkist’ met spijlen zorgt ervoor dat rommel niet in de pomp komt, maar in de kist valt. Als hij vol zit, wordt de kist schoongemaakt. Een zeef achter de pijp zorgt ervoor dat het water eruit valt. Het overgebleven zand en grind gaat op transportbanden richting wal. De sorteermachine aan de wal scheidt zand en grind en schudt overgebleven spul in het gat naast de machine. Is de bult in het gat te hoog, dan wordt deze leeggehaald en tot split vermalen.
Baggermeester Theo Brouwer zit jarenlang op de zandzuiger ver uit de wal. Zand en grind ‘happen’ in het ‘Gat van Van Maanen’, zoals de put in de volksmond heet. Tussen de rommel in de ‘stenenkist’ ontdekt Theo allerlei oudheidkundige vondsten, al weet hij dat eerst niet. Bij een geribbelde tand denkt hij aan een poot van een beest, maar ontdekt later dat het een mammoetkies is. Al snel weet de baggermeester de vondsten op archeologische waarde te schatten. In de bult naast de sorteermachine liggen eveneens mooie vondsten. Aan het eind van iedere werkdag, terug aan de wal, loopt Theo eerst langs de bult. Hij bekijkt dan de ‘opbrengst van de dag’ op zoek naar ‘iets moois’. Na acht jaar wordt de zuiger ingeruild voor een plek op de weegbrug aan de wal, dichter bij de bult. Want Theo heeft in zijn zoektocht naar ‘iets moois’ inmiddels concurrentie van collega’s én archeologen.
>> Lees verder op de website van De Liemers Helemaal Goed
Tekst: Irma de Theije
Foto: Kunstwerk! Liemers Museum: onderkaak van een mammoet
Boek Het Rhederlaag: J.J.H. Cornielje.
Deze serie is een initiatief van De Liemers Helemaal Goed. Met medewerking van Kunstwerk! Liemers Museum en Leven in de Liemers. Via vlogs en verhalen geven we op deze wijze een gezicht aan de geschiedenis van de Liemers.
