Wat een competitie! Wie het best kan voetballen wint de cup met de grote oren, wie het best kan zingen een platencontract en wie de beste act heeft, wint een bak met geld. Volwassen deelnemers die weten wat de inzet is, zetten alles op alles om zover mogelijk te komen.
Zonder competitie-element zouden de Olympische Spelen geen bestaansrecht hebben. Hoewel het een prestatie van formaat en een hele eer is om eraan mee te mogen doen, het gaat uiteindelijk toch om de winst. Alleen de beste drie worden beloond met die felbegeerde plak.
In de kerstvakantie kijken onze kinderen graag naar de CupCakeCup. Twintig kinderen van 10 t/m 13 jaar die door de voorronde zijn gekomen, strijden om de gouden beker: wie bakt het best? Ik kijk gezellig mee, maar ergens in mijn achterhoofd knaagt: dat jongetje van 10 tegenover die meid van 13, is dat eerlijk? Ze zijn natuurlijk allebei geselecteerd, maar voor de kijker lijken de startposities nogal ver uiteen te liggen. Het doel en de eisen per opdracht zijn duidelijk en de volwassenen in de show gaan (vind ik) op een leuke en positieve manier met de kinderen om, toch heb ik het idee dat het ene kind veel meer te leren heeft dan de ander. De beloning gaat naar het kind met het beste resultaat en niet naar het kind met de grootste groei, maar wie heeft meer werk verzet?
Een kniesoor die daarop let / Van een beetje competitie is nog nooit iemand slechter geworden / Het is goed om uitgedaagd te worden / De kinderen moeten eraan wennen, in de volwassen wereld is het niet anders / Zonder competitie is er geen bal aan / Ze weten toch van tevoren dat het een wedstrijd is / …
Het is beroepsdeformatie natuurlijk. De competitiedrang komt mee de klas in en dat is wat me dwars zit. Elke dag zien juffen en meesters kinderen die (meestal) goed hun best doen. De kinderen met een 10 of een Zeer Goed oogsten vaak de meeste bewondering van klasgenoten, maar hebben meestal de minste inspanning geleverd. Het kind dat elke rekenles aan je instructietafel zat en een voldoende heeft gehaald door veel inzet en volharding, verdient in mijn ogen meer bewondering.
Ik denk ook niet dat het bewust gebeurt, maar de nadruk in onze maatschappij ligt al heel lang op resultaat en niet zozeer op proces. In het onderwijs merken we wat daarvan het resultaat is: de kinderen die uitstromen naar bijvoorbeeld vmbo-kb voelen zich vaak minderwaardig, de vwo’ers die acht jaar lang op z’n janboerenfluitjes door het onderwijs zijn gehuppeld hebben veelal niet echt leren doorzetten, hulp vragen, en incasseren.
Kinderen zijn vooral de competitie aangegaan met elkaar en niet met zichzelf.
De laatste jaren is onderwijsland druk bezig hier op allerlei manieren verandering in te brengen, maar dat is nog niet zo makkelijk. In navolging van een collega met in mijn ogen vaak goede ideeën, pakte ik de topotoets (zijsprongetje: ja, we weten dat iedereen alles op kan zoeken op Google Maps, maar enig inzicht in de topografie vinden we toch nog wel handig) laatst anders aan: laat maar eens zien wat je kunt! Niet alleen de 10 gevraagde landen in Europa opschrijven, maar vul alles in wat je weet, zet in alle landen maar eens de beginletters. Wat een verschil in benadering: sommige kinderen begonnen te glimmen en doken op hun blad, andere kinderen vroegen: ‘Mág dat of móet dat?’ Het moest. Met als resultaat dat het aantal antwoorden toch nog varieerde van 14 tot 33.
Door de drukte van kerstviering, kerstbalscherven opzuigen, tekeningen uitdelen en de naderende kerstvakantie is het er nog niet van gekomen de toetsen weer uit te delen, maar ik weet nu al wat ik straks te horen krijg: ‘Achttien goed? Maar wat heb ik dan?’
Tja, wat heeft ‘ie dan? Een voldoende? Een goed? Ik denk gewoon de uitdaging om er de volgende keer negentien goed te hebben.
Word je beste zelf, dat is mijn nieuwjaarswens voor de leerlingen. En voor jullie trouwens ook.
Sabine Averdonk
Mooi! Ik hoor in de klas ook vaak: ik doe maar kb hoor. Deze kids zijn vaak doe-slim ipv boeken-slim. En willen in de praktijk graag meters maken, letterlijk en figuurlijk ?
Bravó! Een ontboezeming naar mijn hart! Heb daar in mijn onderwijsactieve jaren ook altijd voor gestreden. Waarderen naar presteren en niet naar resultaat!